Hiện nay, số ca mắc tay chân miệng (TCM) trên cả nước và tại thành phố Đà Nẵng đang có xu hướng gia tăng. Trong 5 tháng đầu năm 2023, cả nước ghi nhận 8.995 trường hợp mắc TCM tại 63 tỉnh, thành phố, 03 trường hợp tử vong (đều ghi nhận trong tháng 5). Tại thành phố Đà Nẵng, trong tuần từ ngày 29/5 – 04/6/2023 ghi nhận 17 trường hợp TCM, tăng 29,4% so với tuần trước; cộng dồn năm 2023 ghi nhận 241 ca, giảm 60,88% so với cùng kỳ năm 2022, chưa ghi nhận trường hợp tử vong.
Bệnh tay chân miệng (TCM) TCM là một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ, nhất là trẻ em dưới 5 tuổi. Bệnh có tốc độ lây lan nhanh, dễ thành dịch, cao điểm của bệnh là từ tháng 3 – 5 và từ tháng 8 – 11 hằng năm. Bệnh có thể gây ra những biến chứng rất nguy hiểm như biến chứng thần kinh (như viêm não, viêm màng não); biến chứng tim mạch hô hấp: Viêm cơ tim, phù phổi cấp, tăng huyết áp, suy tim, trụy mạch,… nguy cơ dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời.
Đường lây truyền của bệnh TCM
Vi rút gây bệnh TCM có khả năng lây lan rất nhanh, tồn tại trong nước bọt, dịch hắt hơi, sổ mũi, phân, dịch vỡ ở nốt phỏng nước trên da, niêm mạc… truyền trực tiếp từ người sang người thông qua đường miệng, qua các chất tiết từ mũi, miệng, phân hay nước bọt của trẻ bệnh.
Người mắc bệnh có khả năng phát tán vi rút gây bệnh trong tuần đầu tiên (giai đoạn ủ bệnh). Tuy nhiên thời gian lây nhiễm lại có thể kéo dài trong vài tuần bởi vì vi rút vẫn còn tồn tại nhiều trong phân và nước bọt của bệnh nhân.
Các con đường lây truyền vi rút gây bệnh TCM:
– Trẻ tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh.
– Hít, nuốt phải các dịch tiết, nước bọt người bệnh khi ăn uống chung, ho, hắt hơi, nói chuyện.
– Tiếp xúc trực tiếp với dịch của mụn nước, bọng nước, phân của người bệnh.
– Trẻ lành cầm nắm đồ chơi, chạm vào các vật dụng của trẻ bệnh.
– Lây qua bàn tay người chăm sóc trẻ. Vì cách thức lây truyền bệnh khá nhanh nên TCM rất dễ bùng phát thành dịch lớn. Khi một trẻ bị mắc bệnh, nếu không có những biện pháp phòng tránh kịp thời thì những trẻ xung quanh cũng có thể bị lây nhiễm bất cứ lúc nào
Các dấu hiệu nhận biết sớm bệnh TCM Bệnh TCM có những dấu hiệu nhận biết khác nhau tùy vào từng giai đoạn, cụ thể như:
– Giai đoạn ủ bệnh 3 – 6 ngày.
– Giai đoạn khởi phát bắt đầu với các triệu chứng dễ nhận thấy gồm:
+ Trẻ bị sốt, mệt mỏi, sốt nhẹ (37,5-380C) hoặc bị sốt cao (38-390C).
+ Đau họng.
+ Tổn thương, đau rát ở răng và miệng.
+ Chảy nước bọt nhiều.
+ Biếng ăn.
+ Tiêu chảy vài lần trong ngày.
– Giai đoạn toàn phát (thường bắt đầu sau 1 – 2 ngày khởi phát bệnh), trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng điển hình của bệnh như:
+ Trẻ bị phát ban dạng phỏng nước thường gặp nhất ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, mông. Các bóng nước có đường kính 2 – 10mm, màu xám, hình bầu dục. Chúng có thể mọc lồi hoặc ẩn dưới da, sờ có cảm giác cộm, không đau, không ngứa.
+ Loét miệng: ở niêm mạc má, lợi và lưỡi của trẻ xuất hiện các bóng nước có đường kính 2 – 3mm, dễ vỡ. Khi vỡ tạo thành các vết loét khiến trẻ đau khi ăn, quấy khóc.
+ Trên mông của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ xuất hiện các mụn lở, rộp da.
+ Dấu hiệu toàn thân: rối loạn tri giác, mê sảng, co giật Ngoài các triệu chứng điển hình trên, tùy vào từng cơ địa, bệnh TCM còn xuất hiện thêm các biểu hiện như: Bóng nước rất ít xen kẽ với hồng ban hoặc chỉ xuất hiện hồng ban. Một số trường hợp trẻ chỉ xuất hiện loét miệng. Nếu tình trạng bệnh nhẹ, sau 7 – 10 ngày chăm sóc tại nhà, trẻ sẽ hồi phục sức khỏe hoàn toàn.
Ngoài các triệu chứng điển hình trên, tùy vào từng cơ địa, bệnh TCM còn xuất hiện thêm các biểu hiện như: Bóng nước rất ít xen kẽ với hồng ban hoặc chỉ xuất hiện hồng ban. Một số trường hợp trẻ chỉ xuất hiện loét miệng.
Nếu tình trạng bệnh nhẹ, sau 7 – 10 ngày chăm sóc tại nhà, trẻ sẽ hồi phục sức khỏe hoàn toàn.
***Dấu hiệu trẻ cần nhập viện, tránh bệnh tay chân miệng trở nặng
Trường hợp trẻ sốt cao (trên 38,50C) kéo dài hơn 48 giờ (thuốc hạ nhiệt paracetamol không có tác dụng) kèm theo các biểu hiện như giật mình nhiều, quấy khóc dai dẳng, nôn mửa, tay chân run rẩy, co giật, tim đập nhanh, khó thở, da nổi vằn, gia đình cần đưa trẻ nhập viện ngay lập tức.
Sau khi khỏi bệnh, cơ thể trẻ sẽ miễn dịch với chủng vi rút gây bệnh. Tuy nhiên, theo kết quả nhiều nghiên cứu cho thấy trẻ có thể mắc TCM nhiều lần và lần bị bệnh sau là do những chủng vi rút khác với lần trước gây ra
Biện pháp phòng, chống bệnh TCM
Để chủ động phòng chống bệnh TCM, Bộ Y tế khuyến cáo người dân và cộng đồng cần thực hiện các biện pháp sau:
– Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy nhiều lần trong ngày (cả người lớn và trẻ em), đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn/cho trẻ ăn, trước khi bế ẵm trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ.
– Thực hiện tốt vệ sinh ăn uống: ăn chín, uống chín; vật dụng ăn uống phải đảm bảo được rửa sạch sẽ trước khi sử dụng (tốt nhất là ngâm tráng nước sôi); đảm bảo sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày; không mớm thức ăn cho trẻ; không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm mút đồ chơi; không cho trẻ dùng chung khăn ăn, khăn tay, vật dụng ăn uống như cốc, bát, đĩa, thìa, đồ chơi chưa được khử trùng
– Thường xuyên lau sạch các bề mặt, dụng cụ tiếp xúc hàng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.
– Không cho trẻ tiếp xúc với người bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh.
– Tránh ôm, hôn, dùng chung quần áo, đồ dùng cá nhân, đồ chơi với trẻ nhiễm bệnh. – Khi trẻ bệnh, tránh cho trẻ tiếp xúc nơi đông người như đi nhà trẻ, trường học.
– Hướng dẫn trẻ che miệng và mũi khi hắt hơi, ho.
– Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, phân và các chất thải của bệnh nhân phải được thu gom và đổ vào nhà tiêu hợp vệ sinh.
– Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh hoặc sốt cao, li bì, mất tỉnh táo cần đưa trẻ đi khám hoặc thông báo ngay cho cơ quan y tế gần nhất.
***Thực hiện Công văn số 2474/SYT-NVY của Sở Y tế thành phố Đà Nẵng về việc tăng cường các biện pháp kiểm soát, phòng, chống dịch bệnh TCM. Trung tâm kiểm soát bệnh tật phối hợp với trung tâm y tế quận Ngũ Hành Sơn kiểm tra giám soát phòng chống bệnh TCM tại 1 số trường mầm non, nhóm trẻ trên địa bàn.
Nguồn: Sở Y tế Thành phố Đà Nẵng
Sau đây là một số hình ảnh kiểm tra giám soát phòng chống bệnh TCM trên đại bàn quận Ngũ Hành Sơn:
